EKSA.aviation

اف-۱۴ تام‌کت

نوع هواپیما	هواپیمای رهگیر، چندمنظوره و جنگنده
کشور سازنده	ایالات متحده
شرکت سازنده	گرومن
تاریخ نخستین پرواز	۲۱ دسامبر ۱۹۷۰
تاریخ رونمایی	۱۹۷۴
بازنشسته	۲۲ سپتامبر ۲۰۰۶، نیروی دریایی آمریکا
وضعیت کنونی	فعال در ایران، بازنشسته در ایالات متحده
بکارگیرنده(ها)	نیروی دریایی ایالات متحده نیروی هوایی ارتش ایران
آغاز ساخت	۱۹۶۹ تا ۱۹۹۱
تعداد ساخته‌شده	۷۱۲ فروند
بهای هر فروند	۳۸ میلیون دلار آمریکا در سال ۱۹۹۸
مدل‌های دیگر	اف-۱۴ ای اف-۱۴ بی اف-۱۴ سی اف-۱۴ دی

گرومان اف-۱۴ تام‌کت هواپیمای جنگنده مافوق صوتی دو موتوره، دو سرنشین و مجهز به سیستم بال متحرک ساخت شرکت گرومان در آمریکا است که نخستین پرواز خود را در سال ۱۹۷۰ انجام داد و از سال ۱۹۷۴ برای خدمت در نیروی دریایی آمریکا پذیرفته شد. اف-۱۴ این هواپیما از ۱۹۷۴ تا ۲۰۰۶ در نیروی دریایی ایالات متحده به عنوان جنگنده برتری هوایی،هواپیمای رهگیر دفاعی و هواپیمای شناسایی تاکتیکی اصلی این نیرو خدمت کرد. اف-۱۴ بعد از اینکه در دهه ۱۹۹۰ مجهز به سیستم هدف گیری مادون قرمز در شب (LANTIRN) و سیستم پرواز سطح پائین گردید حملات موشکی هوا به زمین دقیقی را هم انجام داد.

اف-۱۴ تام‌کت در سال ۱۹۷۲ به عنوان جایگزین هواپیمای اف-۴ فانتوم ۲ به خدمت نیروی دریایی ایالات متحده در آمد.و در سال ۱۹۷۶ به ایران صادر شد. این هواپیما محصول شرکت گرومناست که برای نیروی دریایی آمریکا ساخته شده. هواپیمای اف-۱۴ تامکت در ۲۲ سپتامبر ۲۰۰۶ در نیروی دریایی آمریکا بازنشسته شد.^[۱]

محتویات

[نهفتن]

پیدایش [ویرایش]

طرح تولید اف-۱۴ هنگامی مطرح شد که برنامه تولید اف-۱۱۱بی به علت پاره‌ای مشکلات با شکست مواجه شد. لذا طراحی این هواپیما به دست گرومن آغاز شد. آنچه که مورد نیاز نیروی دریایی ایالات متحده بود، داشتن هواپیمای جنگی چابکی بود که که بتواند بمب‌افکن‌های شوروی را قبل از اینکه ناوهای جنگی ایالات متحده را مورد هدف موشکی قراردهد، رهگیری کند. همچنین نیروی دریایی هواپیمایی می خواست که دارای خصوصیات برتری منحصر به فرد باشد. نیروی دریایی به شدت مخالف جنگنده تاکتیکی آزمایشی (تی‌اف‌ایکس) بود؛ چون باعث به وجود آمدن هواپیمای جنگنده سطح پائینی می‌شد و نیروی دریایی می‌ترسید که تن دادن به چنین طرحی باعث ناتوانی طرح جنگنده شود. اما نیروی دریایی تن به طرحی داد که وزیر دفاع ایالات متحده رابرت مک نامارا آن را راه حل مشترکی برای داشتن هواپیمای سازمانی نظامی با هزینه کمتر نامید. در آن زمان مدل‌های اولیه هواپیمای اف-۴ فانتوم ۲، در نیروی دریایی و سپاه دریایی و بعداً هم در نیروی هوایی ایالات متحده استفاده می‌شد. در این هنگام فرمانده نیروی دریایی توماس کانلی طرح ساخت مدل متفاوتی از هواپیمای اف-۱۱۱ ای را برای پرواز به عهده گرفت؛ و دریافت که این هواپیما مشکل در پرواز در سرعت مافوق صوت دارد و توانایی به زمین نشستن آن ضعیف است. او بعداً در درکنگره تصریح کرد که با این وضع نگران وضعیت نیروی دریایی است. در مه سال ۱۹۶۸ کنگره هزینه گذاری بر روی اف-۱۱۱ بی را قطع کرد تا اینکه نیروی دریایی چاره‌ای به وضعیت موجود پیدا کند.

طرح موفق گرومن در اف-۱۴ این بود که دوباره از موتورهای تی‌اف۳۰ در هواپیمای اف-۱۱۱بی بر خلاف طرح نیروی دریایی برای استفاده از موتورهایاف۴۰۱پی‌دابلیو-۴۰۰ که شرکت پرت و ویتنی برای نیروی دریایی ساخته بود، استفاده کرد. اگرچه این هواپیما از اف-۱1۱ بی سبکتر بود، ولی بزرگترین و سنگینترین هواپیمایی ناو جنگی بود که از روی ناو پرواز می‌کرد. ابعاد بزرگ هواپیما به خاطر رادار بزرگ ای‌ان/ای‌دابلیوجی-۹، موشک ایم-۵۴ فینیکس، و یک باک داخلی بزرگ ۷۳۰۰ کیلویی از هواپیمای اف-۱۱۱بی بود.

بهسازی‌ها و تغییرات [ویرایش]

با گذشت زمان، مدل‌های اولیه تمام موشک‌های این هواپیما با موشک‌های پیشرفته‌تر جایگزین شدند که تجهیزات الکترونیکی مستحکم‌تر که امکان اعتماد بهتر به عملکرد هواپیما را ممکن می‌کرد، سامانه بهتر ای‌سی‌سی‌ام، و فضای بیشتر برای موتور هواپیما را داشتند. در اولین جایگزینی‌ها موشک هوا به هوا با رادار فعال فینیکس، موشک هوا به هوای آشیانه‌یاب راداری نیمه‌فعال اسپارو، و موشک هوا به هوای حرارت یاب سایدوایندر در مدل‌های دهه ۱۹۸۰ اعمال شدند.

طرح سامانه اکتشافی تاکتیکی هوابرد یا (TARPS) در دهه ۱۹۷۰ برای اف-۱۴ تامکت انجام شد. سامانه اکتشافی (TARPS) در زیر بدنه اصلی استوانه‌ای هواپیما نصب می‌شد و رابط‌های مخصوص خود را هم با خود داشت. حدود ۶۵ اف-۱۴ مدل ای و تمام اف-۱۴های دی برای حمل این سامانه بهسازی شدند. این سامانه در وهله اول توسط آرآی‌او در صندلی عقب که یک نمایشگر پیچیده TARPS برای مشاهده آمار دریافتی اطلاعاتی را به همراه داشت، کنترل می‌شد. سامانه‌های اکتشافی تاکتیکی هوابرد در سال ۱۹۸۰ معرفی شدند. در سال ۱۹۹۶ سامانه‌های TARPS با دوربین‌های دیجیتالی (TARPS-DI) بهسازی شدند. دوربین‌های دیجیتالی یکبار دیگر هم در اوایل سال ۱۹۹۸ بهسازی شدند که سامانه TARPS-CD را هم با خود داشتند.

درسال ۱۹۸۷ برخی از اف-۱۴های مدل ای با موتور جنرال الکتریک اف۱۱۰ بهسازی شدند. این تامکت‌ها تامکت‌های دوباره طراحی شدهٔ اف-۱۴ ای+ بودند که بعدها در سال ۱۹۹۱ به اف-۱۴ بی تغییر یافتند. هواپیماهای مدل دی هم در همین دوره گسترش یافتند که موتورهای جنرال الکتریک اف۱۱۰ را با تجهیزات دیجیتالی هوانوردی جدیدتر مانند کابین خلبان شیشه‌ای با خود داشتند.